The Irrawaddy River

 The Irrawaddy River

 The Irrawaddy River (English: Ayeyarwaddy, Irrawaddy) is a large river that flows from the far north to the south of Myanmar. The Irrawaddy River is the largest river in Myanmar. It is also the longest and most important river. The Irrawaddy River, formed by the confluence of the Inmaikha (Maykha) and Malikha rivers, flows roughly almost straight from north to south and flows into the Andaman Sea through the delta. The catchment area is 413,000 square kilometers. It has been used as a waterway for trade since the 6th century AD. During the British colonial period, irrigation was built for agriculture and benefited agriculture. Life is as important today as it was then. The Irrawaddy Delta is a popular area for rice cultivation. The most distinctive feature of the Irrawaddy River is its habitat of Irrawaddy dolphins on the right bank (upper reaches of the river). The Irrawaddy dolphin, a rare species, is now being considered for conservation.

 How it came to be called

 The name Irrawaddy is thought to be derived from Sanskrit and means elephant.

 River with the same name

 Many years ago there were two rivers called the Irrawaddy. One is the Irrawaddy River, also known as Parushani. The river now originates in India and flows into Pakistan. The river was formerly called the Irrawaddy. It is now called "Ravi" by the religion of the people living around it.

 Myitsone

 The Irrawaddy River, more than 1,300 miles long, flows south from the snow-capped mountains of Kachin State to the south, flowing into the Mekha and Melika rivers, and converges about twenty-eight miles above Myitkyina. Myitsone is the source of the Irrawaddy River. The Myitsone area is rich in gravel and cool. The water of Myitsone is cold. The water of Myitsone is cloudy and clear, so if you look into the water, you can see big and small fish swimming.

 The Irrawaddy River is about 500 yards wide around Myitkyina. Here the cliff is quite steep and there are forests on the cliff. The branches are green and wet. Near the village of Tahona, 48 miles from Myitkyina, is a small stream that flows into the Ayeyarwaddy Mountains west of the jade and amber mines and joins the Irrawaddy River. Since then, the river has become more winding. Rocks near Manfwa village appear in the middle of the river. Weizal activities are also taking place.

 The first river is narrow

 As soon as we passed Sinbo village, the floodwaters began to recede. Beyond Myin Thar, the river narrows. The narrower the river, the more water it accumulates. The distance between the two shores is only about 50 yards. The water rushed down from above, striking the rocks in front of them, and spraying them with water. From afar I could hear the rumbling noises. The rocky walls on either side of the river also seep in the river. It seems to be blocking it. At times, we even see mountains rushing to the east, and the river seems to disappear completely. Ships are coming from the right side of the mountain. A small waterway appeared on the left or right side of the road and continued to turn in that direction. After passing Myazedi village on the west bank, the narrow river gradually widens again. This is the end of the first tributary, which is about 33 miles long.

 From there he went to Bhamo. When the Irrawaddy River reaches near Bhamo, it crosses the Myay Nu Valley. The river was almost two miles wide. Near the upper part of Bhamo, the Tapin River, which flows from the eastern Yunnan Plateau, flows into the Irrawaddy River.

 Second narrow river

 The second narrow river begins after Sinkan village, about 18 miles from Bhamo. The river flows from east to west. From Sinkan village to Inbaw Win village above Shwegu town, it is the second narrow river area. It is about fourteen miles long and averages about 150 yards wide. The river flows between the high slopes. When you reach Shwegu, you will find Thaung Island in the middle of the river. There are also pagodas built all over Thaung Island. The river continues to flow west. From there it reached Katha, on the west bank.

 The Shweli River flows east into the Irrawaddy River just below Katha. Once again, he saw bamboo poles being lifted. Beyond Katha, the Irrawaddy turns south. Htee Valley from Katha Township; It is said that the old town of Tagaung was once ruled by Mizzima kings. From Tagaung, he reached Malle village, about forty miles away.

 Third narrow river

 After Malle village, the third river begins to narrow. Below Malle village, the lower mountains are closer to the shore. On the east bank, you can see the dim mountains of Mogok. Thabeikkyin on the east bank is also the port city of Mogok. Beyond Thabeikkyin, there is the village of Thiha Taw and the pagoda. The third tributary, about thirty-eight miles long, ends at Malay village near Kyauk Myaung.

 Middleland

 Kyauk Myaung is the port of Shwebo to the west, and beyond Kyauk Myaung, the river widens again. Kyauk Myaung The landscape of Shwebo is dry. The trees and bushes were scattered. The mountains turn brown. It is true that the river flows through the plains and widens the river. However, the sea is very shallow and the sea is divided by submarines. Areas inhabited by Irrawaddy dolphins in the Irrawaddy River are scattered along the river between Bhamo and Mandalay. The Irrawaddy dolphin is a prominent symbol of Southeast Asia. She is from Kyauk Myaung. Then cross Mingun. The Mingun Pagoda can be seen from afar. From Mingun to Mandalay; Arrived at Gowan Port.

 There is the Golden Cross Pagoda at the top of two pagodas on the outskirts of Amarapura adjacent to Mandalay. Two golden pagodas were found on the Irrawaddy River. Looking to the southeast of Amarapura, look at the old Thapyedan ​​fort. Then we saw the small river flowing into the Irrawaddy River and on the other side of the river we saw the old town of Innwa. To the west by Sagaing; The Innwa Bridge connects Amarapura and Sagaing. To the west of Sagaing, there is the dim mountain and Sagaing hills. The space is also beautiful. To the west by Sagaing and Minwantaung; To the east, in the middle of the golden pagoda and the golden pagoda, is a beautiful view of the river.

 Beyond Sagaing, the river turns westward. Soon we had to cross a new village. Then came the horse. Lampstand နဂါး ပေါက်၊ He had to pass through villages such as Yantapo again. Then the river turned southward. Myingyan, eighty miles from Mandalay; No ship can dock at Myingyan Port. At the entrance to the harbor, a huge beach stood bare. Then we arrived at Pakokku on the west bank below Myingyan.

 The Irrawaddy Culture

 Pakokku is located in Ahlone. It is located below the confluence of the Chindwin and Irrawaddy rivers flowing from Monywa. To the west by Yaw Chaung; It also had close contact with the Chin region. It descended from Pakokku. Kyun Chaung Fertilizer Factory is located. About 25 miles from Pakokku, Bagan does not move for a day. Hintha couple; Ducks There is a large beach where Vesaliwins are enjoying themselves. On the right is Tangkyi Mountain; On the left, Nyaung Oo Goddess Cliffs gradually appeared on the scene. Nyaung Oo is a port city of the old city of Bagan. In Bagan, boats are not able to dock. Along the Ayeyarwady River; သ ရေ ခေ တ ရာ၊ Bagan မြင် စိုင်း၊ Sagaing It originated in the history of Burma, such as Inwa, and Burmese culture flourished. History of Burma Burmese culture is the history of the Irrawaddy; The Irrawaddy culture.

 From Bagan, through the oil-producing oil field, on the west side of the river, there is an oil plate and a road village. To the east by Sin Ku and Chauk; About 40 miles from Chauk, Yenanchaung town; The river flows straight through here; I picked it up. Towers and oil wells on steep cliffs; Factories were found. Three miles from Chauk It passes through Sin Phyu Island, 15 miles from Sale. The river is rich in ivory around Sin Phyu Island. (Witches refer to flooded trees, logs, and floating logs.)

 Minbu, on the west bank of the White Sea, about 25 miles below Yenan Chaung. Minbu is located in Mong Chaung. It is a prosperous agricultural area as it is connected by Man Chaung. On the bank of the river Minbu and Dhar Lwe Khok, you can see the magnificent Shwe Ta Win Win and Myathalun Pagoda in Magway. From there, it flows down the east bank of the river, and the ridge extends from the western Rakhine Yoma. The ridge extending from the eastern Bago Yoma reaches the shore. After that, Minhla and Malun on the west bank; From there, on the east bank, We passed through the cities of the Mediterranean. Thayet, on the west bank of the underground; Nyaung Pin Port Beyond the cities of Kamma, to Pho Oo Mountain; He also approached Pyay on the east bank.

 On the delta

 Leaving the country, we saw a large stone wall protruding from the river bank near Htone Bo village. This is called customs. From the river you can clearly see the statues of various gods carved on these walls. Crossing Myan Aung, about 50 miles below Pyay, you can see the beginning of the delta with good weather and greenery.

 The Irrawaddy River gradually carried away the swamp with the flow of water, forming a delta in the delta. At the mouth of the river, the Irrawaddy River joins the nine tributaries into the Andaman Sea (the Gulf of Martaban). At that time, the Irrawaddy River flowed from below Myanaung town to Pathein River. Selection The Irrawaddy River The Pyapon River divides into small rivers and streams and flows into the Gulf of Martaban.

 Sugarcane fields along the Ayeyarwady River; ဟင် သာ တ၊ Dano Phyu The Irrawaddy River flows through Nyaungdon towns and below Nyaungdon town. Short streams sprout again. It separates from the Irrawaddy River via Nyaungdon and reaches Pun Hlaing, It descended along the Hlaing River, reached the Shwedagon Pagoda and reached Rangoon. On the other side of Yangon, Dala, တွံတေးမြို့ များရှိပြီး ရန်ကုန်ကို ကျော်လျှင် သန်လျင်မြို့ ကိုတွေ့ရပြီး ဧရာဝတီမြစ်သည် မုတ္တမပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်လေသည်။

 မြစ်အောက်ပိုင်းဖြစ်သော ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် ကျယ်ဝန်း၍ မြေဆီမြေနှစ်ပြည့်ဝသော မြေပြန့်လွင်ပြင်တခု ဖြစ်ပြီး၊ အလျား (၂၉ဝ) ကီလိုမီတာနှင့် အနံ (၂၄ဝ) ကီလိုမီတာ ရှိသည်။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ အောက်ပိုင်းသည် လမု ရွှံ့ညွံတောနှင့် ဒီရေရောက် မြစ်ဝဒေသဖြစ်ပြီး၊ ထိခိုက်လွယ်သော နူးညံ့သိမ်မွေ့သော ဂေဟစနစ်တခုလည်း ဖြစ်သည်။ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် လူဦးရေ (၃) သန်းကျော်မှီတင်းနေထိုင်ရာဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်စပါးအထွက်၏ (၆ဝ) ရာခိုင် နှုန်းနီးပါးကို ဤဒေသကထုတ်လုပ် ဖြည့်ဆည်းပေးနေသည်။ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပုဇွန်မွေးလုပ်ငန်းများ စည်းကမ်းမဲ့လုပ်ကိုင်နေကြမှုနှင့် သစ်တောပြုန်းတီးမှုများကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်များ ပျက်စီး ဆုံးရှုံးနေကြရပြီး၊ ကမ္ဘာ့တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (World Wildlife Fund) က ဧရာဝတီ ရေချို ရွှံ့ညွံတောများရှိ ဂေဟစနစ်အတွင်း နေထိုင်နေကြသော တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များအဖို့ အနာဂတ်ရှင်သန် နိုင်ရေး သည် "အထူးစိုးရိမ်ဖွယ် အခြေအနေဆိုးရွားနေကြောင်း" ဖော်ပြခဲ့သည်။

 ပထဝီဝင်အနေအထား

 ဧရာဝတီမြစ်သည်မြောက်မှတောင်သို့ စီးဆင်းပြီး မြန်မာပြည်အရှေ့ခြမ်းနှင့်အနောက်ခြမ်းကို အလယ်မှ ပိုင်းခြားထားသည်။ ကပ္ပလီပင်လယ်အတွင်းသို့ မြစ်ခွဲ (၉) ခုဖြင့် စီးဝင်သည်။

 မြစ်ညာပိုင်း

 မြန်မာပြည်မြောက်ဖျား၊ ကချင်ပြည်နယ်ရှိ မေခ(အင်န်မိုင်ခ)မြစ်နှင့် မလိခမြစ်တို့ ပေါင်းဆုံရာမှ ဧရာဝတီမြစ်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ မေခနှင့်မလိခမြစ်နှစ်သွယ်လုံးသည် မြောက်လတ္တီကျု (၂၈) ဒီဂရီဝန်းကျင်ရှိ ဟိမဝန္တာ ရေခဲတောင်တန်းများတွင် မြစ်ဖျားခံသည်။ မြစ်နှစ်သွယ်အနက် အရှေ့ဘက်ခြမ်းမှမြစ်ဖြစ်သော မေခမြစ်သည် ပူတာအိုမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ လန်ဂွဲလာ ရေခဲတောင်တွင် မြစ်ဖျားခံသည်။ ရေစီးအလွန်ကြမ်းသောကြောင့် မေခမြစ်ကိုရေကြောင်းသွားလာရေးအတွက် အသုံးပြု၍မရပေ။ အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ မလိခမြစ်ကိုမူ ရေကြောင်းသွားလာရေးအတွက် အသုံးပြု၍ ရနိုင်သည်။ မြစ်ဆုံမှ တောင်ဘက် မိုင်(၁၅၀)၊ ကီလိုမီတာ (၂၄၀)အကွာရှိ ဗန်းမော်မြို့အထိသာ လှေ၊သင်္ဘောများ ရာသီမရွေးသွားလာနိုင်သည်။ ကချင်ပြည်နယ်၏မြို့တော်ဖြစ်သော မြစ်ကြီးနားမြို့သည် မြစ်ဆုံမှတောင်ဘက် မိုင် (၃၀)၊ ကီလိုမီတာ (၄၈) အကွာတွင်တည်ရှိသည်။

 The Irrawaddy River

 မြန်မာနိုင်ငံ၏ အသက်သွေးကြောကြီးသဖွယ်တည်ရှိနေသော ဧရာဝတီမြစ်သည် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်တည့်တည့်ကိုဖြတ်၍ မြောက်ဘက်မှတောင်ဘက်သို့စီးဆင်းသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဟူ၍ စတင်ဖြစ်ပေါ်သည့် လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၄၅ သန်းခန့်ကတည်းကပင် ယင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့် အထူးဆက်စပ်နေသော မြစ်ကြီးဖြစ်လေသည်။

 ဧရာဝတီဟူသော အမည်သည် ဟိန္ဒီစကား ဣရဝတီ မှလာ၍ ဆင်မြစ် ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်ဟု အချို့ကယူဆကြသည်။ သို့ရာတွင် သင်္သကရိုက်စကား ပရုပဏီ (ဧရာဝတီ) မှဆင်းသက်လာသော အမည်ဖြစ်သည်ဟူသော အယူအဆက ပိုမိုနီးစပ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ အားသစ် ဖြည့်သူ သို့မဟုတ် မြစ် ဟုဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ပန်ဂျပ်နယ်ရှိ မြစ်ငါးစင်းအဝင်အပါ ရာဗီ (ရာဝိ) မြစ်၏ ရှေးအခေါ်သည်လည်း ဧရာဝတီပင်ဖြစ်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်သည် အရှေ့တောင်အာရှဒေသရှိ အခြား မြစ်ကြီးများနှင့်မတူဘဲ တမူထူးခြားသည်မှာ မြန်မာနိုင်ငံထဲ၌ ပင် မြစ်ဖျားခံ၍ မြန်မာနိုင်ငံကိုသာ ဖြတ်စီးကာ မြန်မာ့ ပင်လယ်ကမ်းခြေမှပင် ပင်လယ်ထဲသို့စီးဝင်ခဲ့သော မြန်မာမြစ် စစ်စစ် ဖြစ်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ရှေးအခါက ဧရာဝတီမြစ်သည် တိဗက်နိုင်ငံ၌ မြစ်ဖျားခံသည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသော်လည်း ယခုမူ မြန်မာမြစ်စစ်စစ်ဖြစ်ကြောင်း တိကျစွာ ပြောဆိုနိုင်ကြပေပြီ။ ယင်းသည် မိုင်ပေါင်း ၁၃၅ဝ ရှည်၍ မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ဘက် တောင်ကုန်းဒေသ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း မိုးခေါင်ရေရှားဒေသ၊ မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်း မြေနုကျွန်းပေါ်ဒေသတို့ကို ဖြတ်သန်း၍ စီးဆင်းလေသည်။

 ဧရာဝတီမြစ်သည် မေခနှင့် မလိခမြစ်နှစ်သွယ် ပေါင်း ဆုံရာမှစသည်။ မြစ်ကြီးနားမြို့မြောက်ဘက် ၂၆ မိုင်အကွာ မြောက်လတ္တီတွတ် ၂၅ ံ ၄၅ဒ တွင် မေခနှင့် မလိခမြစ်တို့ ပေါင်းဆုံမိ၍ ဧရာဝတီမြစ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ မလိခဟူသောအမည်သည် ဂျိန်းဖောစကားဖြစ်၍ မြစ်ကြီးဟု အဓိပ္ပာယ်ရ သည်။ ခရီးသွားလာရန် အသုံးပြုလွယ်သည်ကိုစွဲ၍ ခေါ်ဟန်တူသည်။ သို့ရာတွင် အကျယ်အဝန်းအားဖြင့်မူ မေခမြစ်ထက် ကျဉ်းသည်။ မေခမြစ်သည် ၁၆၅ ကိုက်ကျယ်၍ မလိခမြစ်သည်ကိုက် ၁၅ဝ ကျယ်သည်။ မေခမြစ်ကို ထိုဒေသတွင် ဂျိန်းဖော ဘာသာဖြင့် အင်မိုင်ခဟု ခေါ်ကြသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ မြစ်ဆိုး ဖြစ်သည်။ မေခမြစ်၏ မြစ်ဖျားပိုင်းကို ဒေသအလိုက် လူမျိုးစုများက မလောင်ဝမ်း၊ အဒွန်းဝမ်း၊ နမ့်တမိုင် စသည် ဖြင့် ခေါ်ကြသည်။ အရှေ့ဘက်မှ စီးဆင်းလာသော တရုံမြစ်နှင့်ပေါင်းဆုံသည့် နေရာမှစ၍ အောက်ပိုင်းကို မေခ၊ အထက်ပိုင်းကို နမ့်တမိုင် စသည်ဖြင့်ခေါ်သည်။ နမ့်တမိုင်မြစ်သည်လည်း စိန့်ခူးဝမ်းနှင့် အဒွန်းဝမ်းမြစ်တို့ ပေါင်းဆုံရာမှ ဖြစ်ပေါ်လာ၍ ခန္တီးရှမ်းလူမျိုးတို့က ခေါ်သောအမည် ဖြစ်သည်။ မေခမြစ်သည် ဧရာဝတီမြစ်၏ မူလအစဟု ပထဝီပညာရှင်များက ယူဆကြသည့်အလျောက် အရှေ့ဧရာဝတီမြစ်ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။

 မေခမြစ်သည် ပူတာအိုမြို့၏ မြောက်ဘက် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၇ံ ၂၄ဒ နေရာရှိ နှင်းဖုံးသည့် တီလာတောင်ကြီး၌ ဖြစ်ပေါ် နေသော လန်ဂွေလာရေခဲမြစ်မှ မြစ်ဖျားခံသည်။ စူးစမ်းရှာဖွေသူ ကင်းဒမ်ဝဒ်က ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုချက်အရဆိုမူ ယင်းမြစ်အဖျားပိုင်း၏ ရေဆင်းဧရိယာသည် စတုရန်းမိုင် ၄၅ဝ ခန့်ရှိ၍၊ ပေ ၁၅,ဝဝဝ ကျော် မြင့်ကြောင်းသိရသည်။ ပေ ၁၅,၅၅ဝ အမြင့်တွင် နှင်းခဲရကား ဆောင်းအခါမှစ၍ ခဲနေသောနှင်းသည် ထိုဒေသ၌ ပေ ၆၅ဝဝ အထိဆင်းလာ၍ ဧပြီ၊ မေလ များအထိ မြေပေါ်တွင်ရှိနေတတ်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်ကို သုံးပိုင်း ပိုင်းနိုင်သည်။ အထက်ဧရာဝတီ· ရှေးအကျဆုံးအပိုင်း၊ အောက်ဧရာဝတီ· တတိယကပ်အစအထိမပေါ်သေး သောအပိုင်း၊ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်· နောက်ဆုံးပေါ်သည့်အပိုင်း၊

 အထက် ဧရာဝတီ

 အထက်ဧရာဝတီသည် မေခနှင့် မလိခမြစ်တို့ပေါင်းဆုံကာ ဧရာဝတီမြစ်ဟူ၍ ဖြစ်ပေါ်လာသည့်နေရာမှစ၍ ချင်းတွင်း မြစ်လက်တက် စီးဝင်သည့် နေရာအထိဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် မြစ်ဆုံမှ တောင်ဘက်သို့တောင်ကုန်းများအကြားမှလည်းကောင်း၊ မြေပြန့်များကိုလည်းကောင်း ဖြတ်သန်းစီးဆင်း လာရာအချို့နေရာ၌ မိုင်ဝက်ကျော်ကျော်ပင် ကျယ်ဝန်း၍ အချို့နေရာ၌ အလွန်ကျဉ်းသွားရာ ယင်းသို့ ကျဉ်းသည့်အပိုင်းကို မြစ်ကျဉ်းဟုခေါ်သည်။ ကျောက်တောင်ကြီး နှစ်ခုအကြား ကျဉ်းမြောင်းစွာ စီးဆင်းရသည့်အခါ မြစ်ကျဉ်းဖြစ်၍ ကိုက် ၅ဝ၊ ၆ဝ ခန့်သာ ကျယ်ဝန်းတော့သည်။

 မြစ်ကြီးနားမြို့မှ ၅၅ မိုင် ဝေးသော ဆင်ဘိုမြို့အလွန်မှစ၍ ဗန်းမော်မြို့အထိ ဧရာဝတီမြစ်သည် ကျောက်တောင်အကြား စီးဆင်းရရာ ယင်းသည် ပထမမြစ်ကျဉ်းဖြစ်သည်။ ပထမမြစ်ကျဉ်းသည်ဆင်ဘိုမြို့ အလွန် သုံးမိုင်ကွာရှိ မြင်သာရွာမှ စတင်၍ ဗန်းမော်မြို့အနီးရှိ မြစေတီရွာအထိဖြစ်ရာ အလျား ၃၆ မိုင် ရှိလေသည်။ တစ်ဘက်တစ်ချက်ရှိ ကျောက်ဆောင် ကျောက်ကမ်းပါးများသည် ပေ ၆ဝ ခန့်သာ မြင့်သော်လည်း ပတ်ဝန်းကျင် မလှမ်းမကမ်း၌မူ ပေ ၃ဝဝ ကျော်မြင့်သော တောင်ကြီးများရှိသည်။ ဆင်ဘိုမြို့တွင် ဧရာဝတီမြစ်သည် မိုင်ဝက်ခန့်ကျယ်ဝန်းသော်လည်း ဆင်ဘိုမြို့အောက်ရောက်သည်နှင့် ကိုက် ၅ဝ ခန့်သာ ကျယ်ဝန်း၍ ဧရာဝတီမြစ်၏ အကျဉ်းဆုံးနေရာဖြစ်သည်။ ရေလယ်တွင်ကျောက်ဆောင်များရှိသည်။ ရေစီးအလွန်သန်၍ ဝဲများ အလွန်ထူထပ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကူးသန်းသွားလာရေး ခက်ခဲသည်။ သစ်ထုတ်စခန်းတစ်ခုဖြစ်သော ပရှောရွာအောက်နားတွင် မြစ်ကြောင်းသည် ပြန်၍ကျယ်ပြန့်လာရာ မိုင်ဝက်နီးပါးခန့်ရှိသည်။ ယင်းမြစ်ကျဉ်း၏ အရှေ့ဘက်၌ ရှေးအခါက ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းဟောင်း ဖြစ်ဟန်ရှိသော ကျယ်ပြန့်သည့် ချိုင့်ဝှမ်း ကြီးတစ်ခုသည် ဧရာဝတီမြစ်နှင့် မျဉ်းပြိုင်တည်လျက်ရှိသည်။ ဗန်းမော်မြို့ အထက် ၁၂ မိုင်ကွာခန့်ရှိ သဖန်းပင်ရွာ သို့ ရောက်သောအခါ ဧရာဝတီမြစ်သည် မြေနုချိုင့်ဝှမ်းကို ဖြတ်သန်း စီးဆင်းရသည်ဖြစ်ရာ တစ်ဖန်ကျယ်ပြန့်လာ၍ ရေစီးလည်းသာလာသည်။

 ဗန်းမော်မြို့နားသို့ ရောက်သောအခါ ဧရာဝတီမြစ်သည် တောင်ဘက်ရှိ မြေနုချိုင့်ဝှမ်းသို့ ဆက်မစီးဘဲ အနောက်ဘက်သို့ကွေးသွားကာ ထုံးကျောက်တောင်များအကြားသို့ ဖြတ်စီးသည်။ ဤနေရာတွင် မြစ်သည် ကိုက်တစ်ရာခန့်သာကျယ်၍ နံဘေးတစ်ဖက်တစ်ချက်မှ မတ်စောက်သော ကျောက်ဆောင်ကျောက်ကမ်းပါး များသည် ပေ ၂ဝဝ မှ ၃ဝဝ အထိ မြင့်ကြသည်။ ယင်းကို ဒုတိယမြစ်ကျဉ်းဟုခေါ်သည်။ ဒုတိယမြစ်ကျဉ်းသည် စင်းကန်းရွာမှစတင်၍ ရွှေဂူမြို့ အထက်နားရှိ သင်္ဘောအင်းရွာအထိ ၁၄ မိုင်ခန့် အလျားရှိသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်တွင် ဒုတိယမြစ်ကျဉ်းနေရာသည် ရှုမျှော်ခင်းအလှဆုံးဟု ဆိုကြသည်။ ဒုတိယမြစ်ကျဉ်းတွင် ရေစီးမြန်၍ ဝဲများရှိသော်လည်း ပထမမြစ်ကျဉ်းလောက် ကူးသန်းသွားလာရေး အန္တရာယ်မရှိချေ။ ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းဖြင့် ဗန်းမော်မြို့အထိ သင်္ဘောများသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး ဆန်တက်သွားလာနိုင်သည်။

 ဒုတိယမြစ်ကျဉ်းမှ ထွက်ခဲ့၍ ဗန်းမော်မှ ၃၈ မိုင် ဝေးသော ရွှေဂူမြို့ကို ဖြတ်ခဲ့ပြီး ကသာမြို့ကို လွန်သောအခါ ဧရာဝတီမြစ်သည် တောင်ဘက်သို့ ကွေ့ဆင်းသည်။ ကသာမြို့မှ တကောင်းမြို့အထိ မြေနုကမ်းပါးများဖြစ်သည်။ အရှေ့ဘက်ကမ်းနှင့် ခပ်လှမ်းလှမ်း၌မူ ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်၏ အဆက်ဖြစ်သော မိုးကုတ်နယ်မှ တောင်ကုန်းများကို တွေ့နိုင်သည်။ တကောင်းမြို့မှ လွန်သောအခါ သပိတ်ကျင်းမြို့အနီးတွင် တတိယမြစ်ကျဉ်းသို့ ရောက်ပြန်သည်။

 တတိယမြစ်ကျဉ်းသည် သပိတ်ကျင်းမြို့၏ အထက် ၁ဝ မိုင်ခန့်ရှိ မလည်ရွာမှ စတင်၍ ကျောက်မြောင်းမြို့အထိ ဖြစ်ရာ အလျား ၂၉ မိုင်ခန့်ရှိသည်။ ထိုမြစ်ကျဉ်းနေရာ၌ မြစ်၏အကျယ်မှာ ကိုက် ၄၄ဝ ခန့် ရှိလေသည်။ ယင်း မြစ်ကျဉ်းသည် ပထမမြစ်ကျဉ်းနှစ်ခုလောက် ရှုခင်းမလှချေ။ သစ်တောများ ထူထပ်စွာပေါက်ရောက်နေသော ကမ်းပါးစောက်များသည် တစ်ဖက်တစ်ချက်တွင် တည်ရှိနေသည်။ ရွှေဘိုခရိုင် ကျောက်မြောင်းမြိုမှ လွန်သော် ဧရာဝတီမြစ်သည် တစ်ဖန်ကျယ်ပြန့်လာပြန်သည်။ အပူပိုင်းဇုန် မြေနု ဒေသကိုဖြတ်၍ မန္တလေးမြို့တိုင်အောင် စီးဆင်းလာပြီး ဗန်းမော် နှင့် မန္တလေးအကြား ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းသည် အကွေ့ အကောက်လည်းများ၊ သဲသောင်လည်းများလှသည်။ မန္တလေးမြို့ သို့ ရောက်သောအခါ တစ်ဖက်ကမ်းရှိ စစ်ကိုင်းတောင်တန်းများကို ကွေ့ဝိုက်၍ အရှေ့မှအနောက်သို့ မြစ်ကြောင်းပြောင်းခဲ့ရာ ယင်း၏ မြစ်လက်တက်ကြီးဖြစ်သော ချင်းတွင်းမြစ်နှင့် ဆုံရာ ပခုက္ကူမြို့အထိဖြစ်သည်။

 အောက်ဧရာဝတီ

 ချင်းတွင်းမြစ်လက်တက်နှင့် ဆုံရာမှစ၍ ဧရာဝတီမြစ်သည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော မြေနုလွင်ပြင်ကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းလေရကား ရေစီးနှေးသည်။ များသောအားဖြင့် ကမ်းပါးသည်သဲကျောက် ကမ်းပါးစောက်များဖြစ်၍ မြစ်နှင့် မလှမ်းမကမ်းတွင် တစ်ခါတစ်ရံ တောင်ကုန်းများကို တွေ့နိုင်သည်။ ရေနံချောင်းမြို့အနီး၌တွေ့ရသော ကျောက်စရစ်နီ မြေကြမ်းများဖုံးနေသည့် သဲကမ်းပါးစောက်များကိုထောက်၍ တစ်ခါက ဧရာဝတီမြစ်သည် ယခုထက်ပို၍ မျက်နှာပြင်မြင့်ခဲ့ကြောင်း သိသာထင်ရှားသည်။ တစ်ခါတစ်ရံလည်း သဲကျောက်တောင်များ ပြတ်၍ တွန့်ခေါက်ကျောက်မြေများကိုတွေ့ရရာ ယင်းတို့သည် ရေနံထွက်ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေလေသည်။ ဤအပိုင်းတွင် ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းသည်း တစ်ဖြောင့်တည်းမနေဘဲ ဖြောင့်လိုက်ကောက်လိုက်နှင့် စီးဆင်းသည်။ မြေနုလွင်ပြင်ကို ဖြတ်စီးသည့်အခါ မြစ်ကမ်းပါးသည် သဲတို့ဖြင့် ဖုံးလွှမ်း၍နိမ့်သည်။ တောင်ကုန်းကြား ဖြတ်စီးသည့်အခါ မြစ်ကမ်းပါးသည် မြင့်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းဘေးရှိ အကောက်တောင်သို့ စက်လှေဖြင့်သွားရာလမ်းတွင် မြင်တွေ့ရသည့် နံရံကပ်ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်များ

 မင်းဘူးမြို့မှ ပြည်မြို့အကြားတွင် အနောက်ဘက် ရခိုင်ရိုးမတောင်မှ ဖြာထွက်လာသော တောင်စွယ်များသည် မြစ်ကမ်းပါးအထိရောက်သည်။ အရှေ့ဘက်မှလည်း ပဲခူးရိုးမနှင့် ယင်း၏တောင်စွယ်များက ကမ်းပါးအထိရောက်သည်။ သရက်မြို့ အောက်နားတွင် အနောက်ဘက်မှ ရခိုင်ရိုးမတောင်စွယ်သည် အရှေ့ဘက်မှ ပဲခူးရိုးမတောင်စွယ်နှင့် မိုင် ၅ဝ မှ ၆ဝ ခန့်သာ ကွာဝေးသည့် နေရာအထိ လာဆုံကြသည်။ သရက်မြို့မှ မိုင် ၄ဝ လွန်သော် ဧရာဝတီမြစ်၏ အရေးကြီးသော ဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သည့် ပြည်မြို့သို့ ရောက်သည်။ ပြည်မြို့အောက် မိုင် ၃ဝ ခန့်အကွာ ကြံခင်းမြို့နယ် သောကြာဒူးကျေးရွာအနီး ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းပါးအရောက် ထိုးထွက်နေသော အကောက်တောင်၏ သဲကျောက်တောင်စောင်းကြီးရှိသည်။ ယင်းတောင်စောင်းကို ဘုရားပုံတော်များ အမျိုးမျိုးထွင်းထုထားရာ မြစ်လမ်းခရီးသွားများ ကြည်ညိုစွာ ဖူးမြော် နိုင်သည်။

 အောက်ပိုင်း ဧရာဝတီတွင်လည်း မြစ်ကြောင်း ကျဉ်း သွားသော နှစ်နေရာရှိသည်။ ထိုနှစ်နေရာ၌ မြစ်ကြောင်းသည် ကိုက် ၈ဝဝ· ၈၈ဝ ခန့်ရှိသည်။ သို့သော် ရေနက်၍ သင်္ဘော များ သွားလာနိုင်သဖြင့် အချို့က မြစ်ကျဉ်းဟု မခေါ်ချေ။ ထိုနှစ်နေရာမှ မင်းလှနှင့် မိကျောင်းရဲအကြား (ကိုးမိုင်ခွဲခန့်) နေရာနှင့် ပြည်မြို့အထက် ကမ္မနှင့် စစ္စယံအကြားရှိ တစ်နေရာ (ရှစ်မိုင်ခန့်) ဖြစ်ကြသည်။

 မြစ်ဝကျွန်းပေါ်

 ဧရာဝတီမြစ်၏ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ပိုင်းသည် ပြည်မြို့ အောက် ၅၃ မိုင် ဝေးသော မြန်အောင်မြို့နားမှ စလေသည်။ မြန်အောင်မြို့ အောက် မိုင် ၃ဝ ခန့်အကွာ ညောင်ကျိုးရွာအနီးမှ စ၍ ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်၏ အနောက်ဘက်အကျဆုံးနှင့် အကြီးဆုံးမြစ်ခွဲဖြစ်သည့် ပုသိမ်မြစ်ခွဲထွက်သည်။ (ပုသိမ်မြစ်·ရှု။) ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်သည် ပင်လယ်မှမိုင် ၁၈ဝ အကွာမှစ၍ မြစ်ခွဲများ ဖြာထွက်ကာ တြိဂံပုံသဏ္ဌာန် တည်ရှိသည်။ ဟင်္သာတမြို့အနီးတွင် အရှေ့ဘက်မှ ပဲခူးရိုးမတောင်၊ အနောက်ဘက်မှ ရခိုင်ရိုးမတောင်တို့သည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မိုင် ၈ဝ ခန့် သာ ကွာဝေးသည်အထိ နီးကပ်လာပြီးနောက် တဖြည်းဖြည်း တောင်ဘက်သို့ ခွာထွက်သွားကြရာ ယင်းသို့ကွာသွားသည့် မြေပြန့်တစ်လျှောက် ဧရာဝတီမြစ်သည် မြစ်ခွဲများစွာဖြာထွက်၍ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ထဲသို့ စီးဝင်သည်။ ပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်ရာ၌ ပုသိမ်မြစ်အပါအဝင် မြစ်ဝကြီးပေါင်းကိုးခု ဖြစ်ပေါ်လေသည်။ မြစ်ခွဲကြီးများမှ မြစ်ချောင်းကလေးများစွာ ဖြာထွက်ကာ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆက်စပ်စီးဆင်းလျက်ရှိရာ ဒီချောင်းပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသော ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် သည် ပိုက်ကွန်ကြီးသဖွယ်ဖြစ်နေသည်။ ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသသည် စတုရန်းမိုင် ၁၂ဝဝဝ ကျယ်ပြန့်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်၏ အနောက်ဘက်ဆုံးမြစ်ဝသည် ပုသိမ်မြစ်ဝဖြစ်သကဲ့သို့ အရှေ့ဘက်ဆုံး မြစ်ဝသည် ရန်ကုန်မြစ်ဝဖြစ်သည်။ ပုသိမ်မြစ်သည် ဧရာဝတီမှစ၍ ခွဲထွက် စီးဆင်းလာသောမြစ် ဖြစ်သော်လည်း ရန်ကုန်မြစ်မှာမူ ပဲခူးရိုးမတောင်မှ မြစ်ဖျားခံ၍ ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်မှ မြစ်ခွဲဖြစ်သော ဘောလယ်မြစ်နှင့်ဆုံကာ ပင်လယ်ထဲသို့ စီးဝင်သည်။ ရန်ကုန်မြစ်၏ 

 အထက်ပိုင်းကို လှိုင်မြစ်ဟုလည်းကောင်း၊ မြစ်မခဟုလည်းကောင်းခေါ်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်တွင် ပင်လယ်ထဲသို့စီးဝင်သော မြစ်ဝကိုးခုရှိသော်လည်း ပုသိမ်မြစ်ဝနှင့် ရန်ကုန်မြစ်ဝ နှစ်ခုတွင်းသို့သာလျှင် ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောကြီးများ ဝင်ထွက် ဆိုက်ကပ်နိုင်ကြသည်။ ပုသိမ်မြစ်ဝနှင့် ရန်ကုန်မြစ်ဝသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မိုင် ၁၆ဝ ခန့်ဝေးသည်။ ရန်ကုန်မြစ်သည် ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ်နှင့် ဆက်လျက်ရှိသော်လည်း ဧရာဝတီမြစ်ဝကြီးမှရေသည် ရန်ကုန်မြစ်အတွင်းသို့ လုံးဝစီးဝင်ခြင်းမရှိချေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရန်ကုန်မြစ်သည် ဧရာဝတီမြစ်မှ ခွဲထွက်လာသည်မဟုတ်ဘဲ ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းသို့ ပူးပေါင်းစီးဝင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့အတူပင် ပုသိမ်မြစ်သည် ဧရာဝတီမြစ်၏ မြစ်ခွဲဖြစ်သော်လည်း ဧရာဝတီ မြစ်ရေသည်ပုသိမ်မြစ်ထဲသို့ အနည်းငယ်သာ စီးဝင်လေသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ပုသိမ်မြစ်နှင့် ဧရာဝတီမြစ်ကို ဆက်သောချောင်းသည် ကိုက် ၃ဝဝ ခန့်သာကျယ်၍ ချောင်းတစ်ခုလုံး သဲသောင်ပြင်နှင့် ပြည့်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းမြစ်ဝနှစ်ခုကို ဧရာဝတီမြစ်အစစ်ဟု ခေါ်ရန်မလွယ်ချေ။ ဧရာဝတီမြစ်မကြီးမှ ရေသည် ပင်လယ်ထဲသို့ အမှန်စီးထွက်ရာထွက်ပေါက်ကား ဧရာမြစ်ဝဖြစ်သည်။

 လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၃ဝဝ,ဝဝဝ ကျော်က ဧရာဝတီမြစ်ဝသည် ပြည်မြို့နား၌ ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်း ၁၂,ဝဝဝ ခန့်ကပင် ဧရာဝတီမြစ်ဝသည် ယခုအခြေအတိုင်း မရှိသေးချေ။ ယခု ဖြစ်ပေါ်နေသော မြစ်ဝကျွန်းပေါ်နေရာတစ်ခုလုံးသည် တွံတေး၊ မြောင်းမြ၊ ပုသိမ် စသော ဂဝံ ကျောက်ကုန်းရိုးများ ရေပြင်ပေါ်၌တက်နေသည့်ကျွန်းသဖွယ် ဖြစ်ပေါ်နေသော နေရာများမှတစ်ပါး အားလုံးပင် ပင်လယ်ရေပြင်ကြီး ဖြစ်လျက်ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ထိုခေတ်အခါက ဒီတက် ဒီကျသည် ပြည်မြို့အထက်တွင် ဖြစ်သော်လည်း ယခုအခါ၌မူ ဒီရေသည် ညောင်တုန်းမြို့အထိပင် တစ်ခါတစ်ရံ မရောက်ချေ။ ဧရာဝတီမြစ်တစ်လျောက် ရေစီးနှင့်အတူပါလာသော နုန်းမြေသည် ယခုမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဖြစ်နေသောနေရာ၌ တဖြည်းဖြည်းပို့လာကာ မြေနုကျွန်းပေါ်ဒေသဟူ၍ ဖြစ်လာခြင်းဖြစ်လေသည်။

 ဧရာဝတီမြစ်တစ်လျှောက်မှ မြစ်ဝသို့ တစ်နှစ်လျှင် နုန်းမြေတန်ပေါင်း ၂၆၁ သန်း စီးပါလာသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ မန္တလေးမြို့နေရာအထိ နုန်းမြေတန်ပေါင်း ၃၂ သန်း စီးပါလာပြီးလျှင် ချင်းတွင်း မြစ်ဘက်မှ တန်ပေါင်း ၁ဝ၉ သန်းပါလာ၍ အခြားမြစ်ချောင်းများမှ တန်ပေါင်း သန်း ၁၂ဝ ခန့် မျောပါလာသည်ဟု တွက်ဆကြသည်။ ၁၈၆ဝ·၇ဝ နှင့် ၁၉ဝ၉·၁ဝ ခုနှစ်များက တိုင်းတာရေးဆွဲထားသော မြေမျက်နှာပြင် အနိမ့်အမြင့် တိုင်းတာချက်အရ ဘူမိဗေဒပညာရှင် ဒေါက်တာချစ်ဗား၏ ယူဆချက်မှာ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်ကမ်းခြေသည် အနှစ်တစ်ရာခန့်တွင် သုံးမိုင်ခန့်သာ အများဆုံးမြေဖို့၍ ကျယ်ထွက်လာသည်ဟုဆိုသည်။ ဆာအက်ဒွင်ပတ်စကိုဆိုသူ ဘူမိဗေဒပညာရှင်ကမူ တစ်နှစ်လျှင် ပေ ၂ဝဝ သို့မဟုတ် အနှစ်တစ်ရာလျှင် ၃.၇၉ မိုင် ပင်လယ်ထဲသို့ ပြန့်ထွက်လာသည်ဟု ယူဆသည်။ ပင်လယ်နှင့်စပ်လျက်ရှိသော မြေနုကျွန်းပေါ်ဒေသတွင် ကနစိုတောများပေါက်ရောက်၍ မြစ်ဝကျွန်းပေါ် တစ်ခုလုံး၌မူ ဆန်စပါး အကြီးအကျယ်စိုက်ပျိုးသည်။

 ဧရာဝတီမြစ်သည် ရှေးနှစ်ပေါင်း ထောင်ပေါင်းများစွာက မန္တလေးမြို့အနီးမှ တောင်ဘက်သို့ တန်းလျက် စီးဆင်းဖူးကြောင်း အထောက်အထားများရှိသည်။ စစ်တောင်းမြစ်သည် တစ်ချိန်က ဧရာဝတီမြစ်အောက်ပိုင်းဟု ဘူမိဗေဒပညာရှင်များက ယူဆကြသည်။ ယခု ဧရာဝတီမြစ်အောက်ပိုင်းသည် တစ်ချိန်က ချင်းတွင်းမြစ်ဝှမ်းဖြစ်ရမည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရေတိုက်စားခြင်း အမြန်ဆုံးသော မြစ်တစ်မြစ်ဖြစ်သည်။ နိုင်းမြစ်၊ မစ္စစ္စပီမြစ်၊ ဂင်္ဂါမြစ်၊ ဒင်းညုမြစ်တို့ထက် ရေတိုက်စားနှုန်း အားကြီးသည်။ ယင်းမြစ်ဝှမ်း အောက်ခြေရှိ ကျောက်ဆောင်များကိုပင် အနှစ် ၄ဝဝ လျှင် တစ်ပေခန့် တိုက်စားသည်ဟု ခန့်မှန်းကြသည်။

 မြစ်လက်တက်များ

 မေခနှင့်မေလိခတို့ ပေါင်းဆုံ၍ ဧရာဝတီမြစ်ဟု ပေါ်လာသည်မှစ၍ ဧရာဝတီမြစ်တွင်းသို့ စီးဝင်သော မြစ်လက်တက်များမှာ လက်ျာဘက်မှ နမ့်ကောင်ခေါ် မိုးကောင်းချောင်း၊ မဲဇာမြစ်၊ မူးမြစ်၊ ချင်းတွင်းမြစ်၊ယော ချောင်း၊ စလင်းချောင်း၊ မုန်းချောင်း၊ မန်းချောင်း၊ မင်းတုန်းချောင်း စသည်တို့ဖြစ်၍ လက်ဝဲဘက်မှ မိုးလယ်ချောင်း၊ တပိန်မြစ်၊ ရွှေလီမြစ်၊ မြစ်ငယ်မြစ်၊ သို့မဟုတ် နမ္မတူ၊ သို့မဟုတ် ဒုဋ္ဌဝတီမြစ်၊ ဇော်ဂျီမြစ်၊ ပန်းလောင်မြစ်၊ စမုန်မြစ်၊ ပင်းချောင်း၊ ဒေါင်းသေချောင်း၊ ယင်းချောင်း၊ နဝင်းချောင်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ယင်းတို့ အနက် ချင်းတွင်းမြစ်သည် အကြီးဆုံး မြစ်လက်တက်ဖြစ်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ထင်ရှားသော မြို့ကြီးများမှာ မြစ်ကြီးနားမြို့၊ ဗန်းမော်မြို့၊ ရွှေဂူမြို့၊ ကသာမြို့၊ ထီးချိုင့်မြို့၊ တကောင်းမြို့၊ သပိတ်ကျင်းမြို့၊ Mandalay စစ်ကိုင်းမြို့၊ အင်းဝမြို့၊ မြင်း မူ မြို့၊ မြင်းခြံမြို့၊ ပခုက္ကူမြို့၊ ပုဂံမြို့၊ ချောက်မြို့၊ စလေမြို့၊ ရေနံချောင်းမြို့၊ မကွေးမြို့၊ မင်းဘူးမြို့၊ မင်းလှမြို့၊ မိချောင်းရဲမြို့၊ အောင်လံမြို့၊ သရက်မြို့၊ ပြည်မြို့၊ မြန်အောင်မြို့၊ ကြံခင်းမြို့၊ ဟင်္သာတမြို့၊ ဓနုဖြူမြို့၊ ညောင်တုန်းမြို့၊ မအူပင်မြို့ စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။ ရှေးမြန်မာမင်းများ၏ မြို့တော်ဟောင်းများဖြစ်သော ပုဂံ၊ အင်းဝ၊ သရေခေတ္တရာ၊ စစ်ကိုင်း၊ အမရပူရ၊ မန္တလေးမြို့များသည် ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းပေါ်၌ပင် တည်ရှိခဲ့သည်ကို ထောက်ခြင်းဖြင့် ဧရာဝတီမြစ်၏ အသုံးဝင်တန်ဖိုးရှိပုံကို သိသာနိုင်သည်။

 ဧရာဝတီမြစ်တွင် ရေတံခွန်များမရှိချေ။ ယင်းသည် ရေစီးသာသဖြင့် မြစ်ဝမှ မိုင်ပေါင်း ၈ဝဝ ကျော်ဝေးသော ဗန်းမော်မြို့အထိ သင်္ဘောများ ၁၂ ရာသီပတ်လုံး သွားလာ ဆန်တက်နိုင်သည်။ ရေကြောင်း ပို့ဆောင်ရေးကော်ပိုရေးရှင်းပိုင် မီးသင်္ဘောများနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် မီးသင်္ဘောများဖြင့် ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်း ကူးသန်းသွားလာရေး လွယ်ကူလျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ဧရာဝတီမြစ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်းနှင့် အောက်ပိုင်း ကူးလူးဆက်ဆံရာ သဘာဝခရီးလမ်းမကြီးဟု ခေါ်ဆိုနိုင်လေသည်။ အထက်အောက်ကုန်များ အလွယ်တကူ ဖလှယ်ရောင်းချရသော ဗဟိုလမ်းမကြီးလည်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြစ်ဆိပ်မြို့ကြီးများသည် မြစ်ကြောင်းခရီးကို အမှီပြု၍ စည်ပင်ဝပြောလာကြသည်။ အမရပူရမြို့နှင့် စစ်ကိုင်းမြို့အကြား ဧရာဝတီ မြစ်ကိုဖြတ်၍ အင်းဝတံတားကြီးကို ဆောက်လုပ်ထားသည်။ ပေပေါင်း ၃၉၈ဝ ရှည်၍ အလယ်တွင် မီးရထားလမ်း တစ်လမ်း၊ ဘေးနှစ်ဖက်တွင် မော်တော်ကားလမ်းများရှိ၏။ ယင်းကို ၁၉၃၄ ခုနှစ်က ဖွင့်လှစ်ခဲ့ရာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အတွင်းက ပျက်စီးသွား၍ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ် တွင် ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။

 ချင်းတွင်းမြစ်နှင့် အထက်ပိုင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းရှိ သစ်တောများမှ သစ်ဖောင်ဝါးဖောင်များကို အောက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဧရာဝတီမြစ်တစ်လျှောက် စရိတ်သက်သာစွာဖြင့် အလွယ်တကူမျောချနိုင်သည်။ မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက် မိုးနည်းပါးသော ဒေသများ၌ ဧရာဝတီမြစ်ရေကို သောက်သုံးခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရေး အတွက် ဆည်မြောင်းဖြင့် သွယ်ယူသုံးစွဲခြင်းများပြုကြရသည်။ ထို့ကြောင့် ဧရာဝတီမြစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ အသက်သွေးကြောကြီးဟု ခေါ်ဆိုကြခြင်းဖြစ်သည်။

 မြစ်လက်တက်များ

 ဧရာဝတီမြစ်တွင် အဓိကမြစ်လက်တက်ကြီး (၅) ခုရှိသည်။ မြစ်လက်တက်များသည် အမြင့်ပေ (၇၀၀၀)မှ (၁၀၀၀၀)အထိရှိသော တောင်တန်းများတွင် မြစ်ဖျားခံကြသည်။

 • တာပိန်မြစ် (ဝဲ)

 • ရွှေလီမြစ် (ဝဲ)

 • မြစ်ငယ်မြစ် (ဝဲ)

 • မူးမြစ် (ယာ)

 • ချင်းတွင်းမြစ် (ယာ)

 ထို့အပြင် ချောင်းလက်တက်များလည်း ရှိသေးသည်။

 • ချောင်းမကြီးချောင်း (အနောက်ဘက်)

 • စလင်းချောင်း (အနောက်ဘက်)

 • မုန်းချောင်း (အနောက်ဘက်)

 • မန်းချောင်း (အနောက်ဘက်)

 • မင်းတုန်းချောင်း (အနောက်ဘက်)

 • ပင်းချောင်း (အရှေ့ဘက်)

 • ယင်းချောင်း (အရှေ့ဘက်)

 • ဒေါင်းသေချောင်း (အရှေ့ဘက်)

 • ဗွက်ကြီးချောင်း (အရှေ့ဘက်)

 •

 တာပိန်မြစ်

 တာပိန်မြစ်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၊ယူနန်ပြည်နယ်မှ စတင်မြစ်ဖျားခံစီးဆင်းလာပြီး ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းတွင်ပင် ဧရာဝတီမြစ်အတွင်း စီးဝင်သည်။

 ရွှေလီမြစ်

 ရွှေလီမြစ်သည်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၊ယူနန်ပြည်နယ်မှပင် စတင်မြစ်ဖျားခံစီးဆင်းလာပြီး ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းကို ဖြတ်သန်းလာပြီး ကသာမြို့တောင်ဘက်ရှိ အင်းရွာအနီးတွင် ဧရာဝတီမြစ်နှင့်ပေါင်းဆုံသည်။

 မြစ်ငယ်မြစ် (ဒုဌဝတီမြစ်)

 ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ နယ်စပ်အနီး မှ စတင်မြစ်ဖျားခံစီးဆင်းသည်။ Thein Ni Thipaw ရွှေစာရံ နှင့် ကျောက်ဆည်လွင်ပြင်ကို ဖြတ်ကာ မန္တလေးတောင်ဘက် အင်းဝအနီးတွင် ဧရာဝတီမြစ်အတွင်း စီးဝင်သည်။

 မူးမြစ်

 ကဘော်ချိုင့်ဝှမ်း ဒေသကို မြောက်မှတောင်သို့ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းလာကာ မြင်းမူမြို့အနီးတွင် ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းသို့ စီးဝင်သည်။

 Chindwin River

 ကချင်ပြည်နယ် ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်းဒေသကြီးမှ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းလာပြီး ဧရာဝတီမြစ်အတွင်းသို့ မြင်းခြံမြို့ အနီးတွင် ပေါင်းဆုံသည်။

 စီးပွားရေးနှင့်နိုင်ငံရေး

 မြန်မာ့ သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ဧရာဝတီမြစ်သည် အရေးပါသည့် အခန်းမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ပုဂံခေတ်မှစကာ နောက်ဆုံး ကုန်းဘောင်ခေတ်တိုင် ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် အရေးပါသည့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး တို့တွင် အသုံးချခဲ့ကြသည်။ မွန်-မြန်မာစစ်ပွဲများဟု ထင်ရှားသည့် အင်းဝ-ဟံသာဝတီ အနှစ်လေးဆယ်စစ် ကာလများအတွင်းတွင် ဧရာဝတီမြစ်သည် အဓိက စစ်ချီတက်ရာလမ်းကြောင်းကြီးဖြစ်ခဲ့သည်။ ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ပြည်မြို့သည်လည်း နှစ်ဖက်စစ်ရင်ဆိုင်ရာ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘုရင့်နောင်လက်ထက်တွင်လည်း အထက်မြန်မာနိုင်ငံတလွှား ဆန်တိုက်ခိုက်ရာတွင် စစ်ချီလမ်းကြောင်းအဖြစ် ဧရာဝတီမြစ်ကို အဓိကအားဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ပြန်သည်။ ထို့အတူ ညောင်ရမ်းခေတ်ဦးမင်းများဖြစ်ကြသည့် အနောက်ဘက်လွန်မင်း နှင့် သာလွန်မင်းတို့လည်း ဧရာဝတီမြစ်ကို စုန်ဆန်သွားလာခဲ့ကြသည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တစ်လျှောက်လုံးတွင်လည်း ရန်သူအင်္ဂလိပ်တို့ကို ခုခံရာတွင် မြစ်ရိုးတစ်လျောက် ခံတပ်များ တည်ဆောက်ခဲ့ကြရာ မင်းလှခံတပ်နှင့် အင်းဝခံတပ်တို့မှာ နာမည်ကျော်သည်။

 ဆည်တမံများ

 အဓိက ဧရာဝတီမြစ်ပေါ်တွင် တည်ဆောက်မည့် ဆည်တမံမှာ မြစ်ဆုံ ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်း တစ်ခုသာ ရှိသော်လည်း မြစ်ဖျားခံရာမြစ်များ၊ ဧရာဝတီမြစ်ထဲသို့ စီးဝင်သည့် မြစ်များပေါ်တွင်လည်း ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်း ရေကာတာများ တည်ဆောက်ရန် စီမံကိန်းများ ရှိသည်။

 ကချင်ပြည်နယ်

 • ဧရာဝတီမြစ်

 o မြစ်ဆုံ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၆၀၀၀ (မြစ်ကြီးနားမြို့အနီး)

 • မလိခမြစ်

 o လာဇာ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၁၉၀၀

 • မေခမြစ်

 o ချီဖွေ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၃၄၀၀

 o ပါရှီး (ခေါ်) ဝူဆောက် ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၁၈၀၀

 o လာကင် (ခေါ်) ယီနန် ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၁၄၀၀

 o ဖီဇော ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၂၀၀၀

 o ခေါင်လန်ဖူး ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း မီဂါဝပ် -၂၇၀၀

 • တပိန်မြစ်

 o တပိန်(၁) ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း မီဂါဝပ် - ၂၄၀

 o တပိန်(၂) ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း မီဂါဝပ် - ၁၆၈

 o

 Shan State

 • ရွှေလီမြစ်

 o ရွှေလီ(၁) ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၆၀၀

 o ရွှေလီ(၂) ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၄၆၀

 o ရွှေလီ(၃) ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၃၆၀

 o

 Sagaing Division

 • ချင်းတွင်းမြစ်

 o ထမံသီ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၁၂၀၀

 o ရွှေစာရေး ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၆၆၀

 o မော်လိုက် ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၄၀၀

 o ဟုမ္မလင်း ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်း - မီဂါဝပ် ၁၅၀

 o

 ယနေ့ခေတ် လေ့လာတွေ့ရှိချက်

 ဧရာဝတီမြစ်တွင် ငါးမျိုးစိတ်ပေါင်း (၇၉) မျိုး ခိုလှုံရာနေထိုင်ကြသည့်အပြင်၊ ၂ဝဝ၂ ခုနှစ် အထိလေ့လာချက်များအရ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း၌ လူအများ အသိ အမှတ်ပြုထားသော ငှက်စားကျက်နယ်မြေ (၄) ခုလည်း ရှိသည်။ မြစ်၏ ဇီဝသတ္တ စုံလင်ထွေပြားမှုအကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ကောင်းစွာလေ့လာထားသည်များလည်း မရှိသေးချေ။ ရေနေသတ္တဝါမျိုးစိတ်ပေါင်းများစွာ မှီတင်းနေထိုင်ကြသည်။ ထိုမျိုးစိတ်များအနက်မှ အထူးထင်ရှားသည့် မျိုးစိတ်သတ္တဝါမှာ ဧရာဝတီလင်းပိုင် ဖြစ်သည်။ မကြာသေးမီက တောင်ကျချောင်း ငါးခူမျိုးစိတ် သစ်များကို ထပ်မံတွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ဧရာဝတီမြစ်ဆုံနှင့် သိပ်မဝေးလှသောနေရာများတွင် ၂ဝဝ၅ ခုနှစ်က တွေ့ရှိခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ဧရာဝတီမြစ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက် နုံးတင်မြေနှစ်များ အများဆုံးပို့ချပေးနိုင်သောမြစ်လည်း ဖြစ်သည်။

 မြစ်ကမ်းဘေးရှိမြို့ကြီးများ

 • ပူတာအို

 • မြစ်ကြီးနား

 • ဗန်းမော်

 • ကသာ

 • တကောင်း

 • ကျောက်မြောင်း

 • မန္တလေး

 • စစ်ကိုင်း

 • မြင်းခြံ

 • ပခုက္ကူ

 • ရေနံချောင်း

 • ချောက်

 • ပုဂံ

 • ညောင်ဦး

 • မကွေး

 • မင်းဘူး

 • ပြည်

 • ဟင်္သာတ

 • ပန်းတနော်

 •

 တံတားကြီးများ

 ဗြိတိသျှကိုလိုနီအစိုးရက ၁၉၃၄ တွင် အင်းဝတံတား(စစ်ကိုင်းတံတား)ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်အဝင် အင်္ဂလိပ်အပြေးတွင် ဗြိသျှတပ်များက တံတားကြီးကို ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်လွတ်လပ်ရေးရပြီး ၁၉၅၄ ခုနှစ်တွင် တံတားကြီးကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာသည့်တိုင် တစ်ခုတည်းသော ဧရာဝတီမြစ်ကူးတံတားကြီး ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထပ်မံအသစ်တည်ဆောက်သောတံတားကြီးများမှာ -

 • ဧရာဝတီတံတား (ရတနာပုံ) (ယခင်အင်းဝတံတားကြီး၏ အထက်ဘက်နား)

 • ဗလမင်းထင်တံတား (အင်န်မိုင်ခမြစ်ကူး၊ မြစ်ကြီးနားမြို့အနီး၊ ၁၉၉၈၊နိုဝင်ဘာလ)

 • အနော်ရထာတံတား (ချောက်၊ ၂၀၀၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ)

 • ဧရာဝတီတံတား (မကွေး)

 • ဗိုလ်မြတ်ထွန်းတံတား (ညောင်တုန်း၊ ၁၉၉၉ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ)

 • နဝဒေးတံတား (ပြည်မြို့၊ ၁၉၉၇၊စက်တင်ဘာ)

 • မအူပင်တံတား (မအူပင်၊ ၁၉၉၈၊ဖေဖော်ဝါရီ)

 • ဒေးဒရဲတံတား

 • ဧရာဝတီတံတား (ပခုက္ကူ)

 • ဧရာဝတီတံတား (ရတနာသိင်္ခ)

 • ဧရာဝတီတံတား (စင်းခန်း)

 • ဧရာဝတီတံတား (မလွန်)

 • ဧရာဝတီတံတား (ထီးချိုင့်)

 • ဧရာဝတီတံတား (ညောင်တုန်း)